Tlenek wapnia, inaczej wapno palone (CaO) to nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków. Swoje zastosowanie znajdzie w rolnictwie, budownictwie, metalurgii oraz w przemyśle ceramicznym oraz szklarskim. W rolnictwie tlenek wapnia służy do szybkiego podnoszenia odczynu gleby oraz jako insektycyd.
Tlenek wapnia powstaje na drodze wypalania węglanu wapnia (CaCO3 → CaO +CO2). Źródłem węglanu wapnia są występujące w przyrodzie kamienie wapienne, czyli naturalne skały. Tlenek wapnia w rolnictwie stosowane jest jako wapno tlenkowe do szybkiego odkwaszenia gleby. Oprócz właściwości podnoszących odczyn gleby, tlenki można wykorzystać także w walce z pierwotniakiem Plasmodiophora brassicae powodującym kiłę kapusty. Choroba atakuje ponad 200 gatunków roślin, w tym też rzepak, powodując obniżenie się plonu, które w skrajnych przypadkach może wynieść nawet 100%. Patogen atakuje korzenie i części podziemne, powodując zamieranie włośników i powstawanie narośli. Po pęknięciu narośli, do gleby dostają się przetrwalniki, atakując kolejne rośliny. Części nadziemne przestają rosnąć, stają się chlorotyczne a następnie zamierają. Kiła kapusty jest chorobą płodozmianową, występuje gdy rok po roku uprawia się na polu tą samą roślinę. W walce z kiłą może pomóc zmianowanie lub zaprzestanie upraw kapustowatych na polach zakażonych patogenem na 3-6 lat, na ten czas warto zastąpić uprawę ogórkami, pomidorami, zbożem, burakami, ziemniakami lub bobowatymi.
Rys. 1. Objawy kiły kapusty w rzepaku. Źródło: Kurowski T. P., Kiła kapusty zagrożeniem rzepaku w Polsce
Rozwój kiły ogranicza częste wapnowanie, obniżenie się pH do 4,9 oraz utrzymująca się wysoka wilgotność gleby sprzyja rozwojowi choroby. Najlepszym odczynem ograniczającym atak jest pH 6,5-7,0. Odczyn podłoża wpływa także na możliwość pobierania składników pokarmowych, brak równowagi w pobieraniu może przyczynić się do porażenia przez patogen. W profilaktyce i zwalczaniu kiły kapusty pomocne jest także czyszczenie sprzętu rolniczego po pracach w polu, gdzie występowała choroba, niszczenie chwastów oraz stosowanie wapna tlenkowego.
Tlenek wapnia ze względu na swoje właściwości, w glebie wchodzi w gwałtowną reakcję z wodą tworząc wodorotlenek wapnia i wytwarzając ciepło. Tlenek wapnia ma szerokie zastosowanie m.in. jako środek owadobójczy, z powodzeniem może być wykorzystywany w walce z pierwotniakiem kiły kapusty oraz do podnoszenia pH gleby, aby ograniczyć jej rozwój. Stosowanie wapna tlenkowego jest obarczone pewnym ryzykiem, nie zaleca się stosowania go na gleby lekkie, ze względu na możliwość przesuszenia gleb. Z powodzeniem można go stosować na gleby średnie i ciężkie, a na glebach lekkich regularne wapnowanie węglanem wapnia pozwoli utrzymać odpowiednie pH ograniczające rozwój choroby.
Opracowanie: Agata Żmuda
Na stan zakwaszenia gleb, w dużym stopniu ma wpływ działalność człowieka. Powinniśmy wziąć za to zjawisko odpowiedzialność i przyczynić się do przywrócenia odpowiedniego pH gleb, z których korzystamy. Program rekultywacyjnego wapnowania gleb, ma za zadanie podnieść w krótkim odstępie czasu odczyn gleb, najbardziej narażonych na ograniczenie swoich funkcji, czyli gleb o odczynie niższym niż 4,8.
Rzadko zadajemy sobie to pytanie. A warto! Wiedza w pigułce tylko u nas. Tomek krótko opowiada o tym dlaczego większość gleb w Polsce ma kwaśny odczyn, i o tym jak nasza działalność wpływa na tą sytuację. Zapraszamy.
Czemu wapnowanie to podstawowy zabieg? Pomijanie jego to wielki błąd- najważniejsze fakty w 3min. opowiada Ania. Dlaczego wapnowanie to podstawa żyzności gleby, utrzymania wilgoci, przyswajania nawozów mineralnych, top 2 wielkości plonów? Nie pomiń tego odcinka!